خسروشاه از ابتدا تا کنون
تاریخ خسروشاه
تاریخ تشکیل شهر خسروشاه به دوره های پیش از میلاد و بنا به نظر باستان شناسان، به پنج هزار سال پیش می رسد. آثارباستانی یافته شده از یانیق تپه، که قدمتشان به سه هزار سال پیش از میلاد می رسد ، خبر از جریان داشتن زندگی در آن زمان ها را می دهد. این منطقه باید مکان زندگی، قبیله ی آنیاشتانیا بوده باشد.
البتّه نام گذاری شهر خسروشاه نیز داستان جالبی دارد.* این شهر به دلیل تاج گذاری خسرو پرویز ساسانی در این مکان به این نام درآمده است.
خسرو در این منطقه که آب و هوایی فوق العاده و خوب داشته به پرورش اسب های خود می پرداخته است. پس از آن که پدر خسرو از حکومت برکنار شد، او را به حکومت برگزیدند. امّا بهرام چوبین، یکی از سرداران هرمز -پدر خسرو- از حکومت او اطاعت نکرد و خود را شاه اعلام کرد. خسرو توانایی مقابله با وی را نداشت و به همین دلیل، به به روم گریخت. او با کمک فرمانروای روم، لشکری بزرگ تر تشکیل داد و به ایران بازگشت تا بهرام را از میان بردارد. در این زمان خسرو و لشکریانش در اطراف و داخل شهر خسروشاه، ساکن شدند و به استراحت پرداختند.خسرو به شهر آشنایی کامل داشت و هر روز برای شست و شو به یکی از چشمه های آن می رفت و از این طریق به خود نیرو می بخشید. سرانجام روز جنگ او با بهرام چوبین فرا رسید و خسرو در این جنگ بهرام را شکست داد. بهرام چوبین به سوی ترکان ماوراءالنّهر گریخت و خسرو در شهر خسروشاه تاج گذاری کرد. او خود را شاه ایران خواند و شهر نیز به این مناسبت ؛ خسروشاه نامیده شد. این شهر از این پس مورد توجّه قرار گرفت و روز به روز بر آبادی آن افزوده شد.1
البتّه بدیهی است این داستان؛ نقلی شفاهی از مردمان شهر است و بیش تر به افسانه می ماند تا حقیقت. چنانکه مردمان شهر بیش تر ساختمان های بسیار قدیمی را که کسی در زمان حال از ساخت آن ها خبر ندارد -با این حال بدیهی است که بیش از 200 سال قدمت ندارند- را به خسرو پرویز نسبت می دهند! امّا آن چه مسلم است؛ این است که نام گذاری شهر خسروشاه بی ارتباط به خسروپرویز و لشکرکشی او نیست؛ هرچند داستان واقعی و چرایی آن از جنبه ی تاریخی به طور قطع مشخص نیست.
چنانچه در ابتدا بیان شد؛ تاریخ زندگی در این مکان به پیش از دوران ساسانی و حتّی پیش از مهاجرت آریایی ها به ایران باز می گردد. چنانچه در آن زمان،
اقوامِ - هیتی ها- ، -هوری ها- ، -اورارتوئی ها- ، -لولوبی ها- و -کوتی ها- در این مکان زندگی می کرده اند. در آن هنگام این منطقه و اطراف آن -ایالت دالیان- نام داشته اند. یکی از مهم ترین قلعه های این ایالت نیز آنیاشتانیا بوده است.2
در ادامه به سیر تاریخی خسروشاه پس از ورود اسلام به ایران خواهیم پرداخت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*: این داستان بیشتر جنبه ی عامی دارد و ممکن است صحت آن در منابع معتبر یافت نشود. هرچند داستان جنگ بهرام چوبین با خسرو در منطقه ی آذربایجان یک رویداد تاریخی اثبات شده است، و نام گذاری شهر «خسروشاه» بدین نام نیز به احتمال بالا برگرفته از آن می باشد، امّا جزئیات داستان تضمین شدنی نیست.
1 و 2: کتاب خلاصه ای از تاریخ و فرهنگ خسروشاه
نمایی از بخش جنوبی پارک شیخ سلّار
