خسروشاه در دوران مشروطه
آنچنان که از رویدادها و نوشته های تاریخی بر می آید، شهر خسروشاه در دوران انقلاب مشروطیّت، دارای نقش فعالی بوده است. این نقش به دلیل نزدیک بودن به تبریز، شهر ولیعهد نشین و پرآشوب آن زمان بوده است.
در هنگام؛ محاصره ی شهر تبریز، توسط قوای عثمانی، خسروشاهیان نیز به تبع آن، به مضیقه افتادند. در این هنگام،
اهالی شهر که محصولات کشاورزی و همچنین ذغال مصرفی قسمتی از تبریز را تأمین می کردند با بسته شدن راه تبریز شروع به مخالفت کردند. همچنین این کار باعث قحطی و گرسنگی در شهر شد...و کالا ها و اجناسی که از تبریز تأمین می شد، در خسروشاه و بلاد اطراف کمیاب شد.1
پیش از این محاصره نیز، وقایع دیگر آذربایجان و هجوم ها و حملات به سمت آن، در سرنوشت تاریخی خسروشاه بی تأثیر نبوده است.
از جمله ی این هجوم ها در سال 1911 م. بود که سربازان روسی به فرماندهی «ژنرال روپانوف»؛ به همراهی شجاع الدّوله، برای فتح تبریز، ابتدا به خسروشاه یورش بردند و چند تن از بهترین مشروطه خواهان را گرفته و جمعی را نیز کشتند و خرابی های زیادی به بار آوردند. پروفسور «ادوارد براون» در کتاب خود، به اسم «نامه های تبریز» می نویسد: میرآقا خسروشاهی یکی از مشروطه خواهان و میهن پرستان آذربایجان بود که به همراه میرمحمّد خسروشاهی در بحبوحه ی حمله شجاع الدّوله...دستگیر شدند و برای عبرت سایر مشروطه خواهان به تبریز منتقل و [در آن جا] به دار آویخته شدند. این مشروطه طلبان در خسروشاه مورد احترام بوده و از معتمدین و ریش سفیدان شهر بودند.2
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 و 2: خلاصه ای از تاریخ و فرهنگ خسروشاه
